De Bureaucratische zoektocht

Rusland roept bij iedere Europeaan altijd nog een beeld op van ontoegankelijkheid. Natuurlijk, velen hebben er met de Trans-Siberië express doorheen gereisd, maar dit waren kant-en-klaar georganiseerde tours. Zelfstandig reizen door Rusland is een ander verhaal, maar zoals wij hebben ervaren, weldegelijk mogelijk. Wel moet je weten welke bureaucratische paden je moet bewandelen en als je dat niet weet loop je, zoals wij, wel eens tegen een muur op. Door hier onze ervaringen te bespreken en (onderaan) wat tips te geven hopen we anderen van dienst te zijn en het zelfstandig reizen door Rusland te stimuleren.

Visum en uitnodiging

Het eerste benodigde om Rusland in te komen is natuurlijk een visum. Als één van de weinige landen hanteert Rusland nog steeds het systeem dat buitenlanders pas toegelaten worden wanneer zij uitgenodigd zijn door iemand uit Rusland. Er moet dus een uitnodigingsbrief bij de visumaavraag overhandigd worden. Indien je een hotel hebt waar je de eerste nacht overnacht kun je die door hen laten opsturen.

Wij lieten een uitnodiging opsturen door het Youth Hostel in St.Petersburg, dat er ook op liet zetten dat we nachten geboekt hadden in Moskou in Irkoetsk. Niet waar, maar dit ter voorkoming van een erg kortdurend visum, wat anderen was overkomen. De kosten van de uitnodiging zouden bij aankomst in Rusland betalen. Fout dus, vanwege recente strenge maatregelen (in de ambassade in Nederland) moet op de uitnodiging staan dat er vooruit betaald is. Omdat de Rus aan de balie bovendien om een vlieg- of treinticket naar Rusland vroeg is het ons niet gelukt zelf het visum te regelen. Maar het kan weldegelijk (zie tips onderaan)!

Dan maar regelen via het visumburo in Amsterdam. Dit buro regelt visa naar vrijwel alle landen voor touroperators maar ook voor particulieren die bijvoorbeeld geen tijd hebben om zelf naar de ambassades te gaan. Kan erg handig zijn en zij hebben voor ons alsnog een visum voor Rusland geregeld. Wel tegen extra hoge koten (fl.300,- oftewel €135,- p.p. totaal). We hebben daarvoor een standaard toeristenvisum van 30 dagen waar niet opstaat welke steden we bezoeken. Indien je geen al te exotische steden aandoet is dit ook niet nodig.

Rusland in

Tickets Rusland in regelen is geen enkel probleem. In Tallinn, waar wij dit deden, vroegen ze niet eens naar ons paspoort, iets wat men in Oost-Europese landen (en zeker in Rusland zelf) vaak wel pleegt te doen. Ook bij het instappen van de bus geen enkele plichtplegingen, die zouden bij de grens wel volgen.

En inderdaad, bij de grens worden we allemaal de bus uit gedirigeerd en moeten we onze bagage meenemen. Dit gebeurt overigens bij de halte Rusland-in. Bij de halte Estland-uit werd gewoon zoals elders ons paspoort opgehaald en met stempel weer teruggebracht. Om Rusland in te komen wordt ons visum goed geïnspecteerd en de helft van het inreisblad dat in ons paspoort was geniet erafgehaald en bestempeld. Vervolgens moest de bagage door de rÖntgenapparatuur en mochten we weer wachten tot we de bus weer inkonden. Maar er was geen sprake van het invullen van formulieren en/of aangeven hoeveel geld we het land in brengen of iets dergelijks. Rusland inkomen is dus vrij eenvoudig.

Visum registratie

Eenmaal in Rusland moet je het visum binnen drie dagen laten registreren. Heb je je visum met behulp van een uitnodiging van een hotel geregeld, dan doen zij dat voor je. Zo niet, zoals bij ons, moet je er zelf achteraan. Volgens onze Lonely Planet reisgids moet je daarvoor bij de OVIR zijn, dus wij op pad. Een adres vinden in St.Petersburg (en zoals later blijkt, in de meeste steden van Rusland) is echter niet eenvoudig. Niet alle gebouwen hebben nummers dus het juiste gebouw vinden is al een crime. De gebouwen zijn enorm dus de juiste ingang vinden is een tweede. En dan blijken er zoveel bedrijven en organisaties in een gebouw te zitten dat het vinden van de juiste ook een probleem is. We worden aardig heen en weer gestuurd.

Als we eindelijk iemand van OVIR denken gevonden te hebben, begint die echter in het Russisch tegen ons te ratelen en te wijzen dat we ergens anders naartoe moeten. Met een nieuw adres moeten we dus weer op pad. Als we de deur uitstappen komt een andere dame ons achterna om te vertellen wat we al wisten: vindt het andere adres.

Het andere adres is weer even moeilijk te vinden en, eenmaal gevonden, hangt er een briefje dat ze vandaag dicht zijn. Morgen terugkomen dus. We zijn het zat en gaan terug naar het hostel waar we ons verhaal vertellen aan de receptioniste. Zij bekijkt onze visa nog eens en concludeert dat we naar een geheel ander adres toemoeten, naar de organisatie die de uitnodiging naar het Visumburo in Amsterdam gestuurd had. Terug op onze kamer zoeken en vinden we nog een document dat dit bevestigt. We gaan dus weer op pad en ditmaal (na wat zoeken) met meer succes, ons paspoort met geregistreerd visum kunnen we de volgende dag ophalen. Wel kost dit weer $20 p.p.

Achteraf was het tweede adres waar we door het OVIR naartoe gestuurd werden een kantoor van Intourist. Dit reisburo had het monopoly op alle reizen in de Sovjetunie voor de hervormingen. Het OVIR ging er vanuit dat zij dus ook de uitnodiging verstuurd moesten hebben. Hadden ze wat verder gekeken, zoals de receptioniste, dan hadden ze kunnen zien dat dat niet zo was.

Niet registreren

Vele mensen in Rusland die in het toerisme zijn gaan werken vinden het systeem van visum registratie achterhaald. Zo ook Jack Sheremetoff, onze gastheer in Irkoetsk. Hij heeft cliënten gehad die hun visa niet registreerden en tot nu toe nog niet gehoord van grote problemen bij het verlaten van het land. Er moet uiteraard meestal wel een boete worden betaald, maar die is vaak niet veel hoger dan de kosten van registratie. De verwachting is ook dat het systeem in de loop der jaren wordt afgeschaft, de vraag is wanneer. Tot die tijd is er de keuze, registreren of het risico van een boete nemen.

Treintickets

Het verkrijgen van treintickets in Rusland is een crime. Als je geen Russisch spreekt kun je niet begrijpen wat de persoon achter het loket zegt en een juiste keuze maken. Heb je een keuze van tevoren gemaakt dan is die vaak niet beschikbaar en moet je iets anders kiezen. Wij hebben in St.Petersburg de receptioniste een briefje laten schrijven met vragen over de treinen en dit laten invullen bij de ticketverkoop. Bij terugkomst bleek dit echter niet naar wens te zijn ingevuld. De volgende dag weer geprobeerd, maar gelukkig vonden we toen iemand die Engels sprak, anders had het nog wel even kunnen duren. De meeste reizigers proberen iemand te vinden die Engels spreekt om de tickets geregeld te krijgen. Een eenvoudig syteem dat aangeeft wanneer de treinen waarheen vertrekken bestaat simpelweg niet.

In Moskou zaten we bij Uncle Pasha, wiens vrouw Olesya normaal gesproken met toeristen meegaat om kaartjes te kopen. Vanwege hun 1 maand oude baby wilde ze echter het huis niet uit en heeft ze het telefonisch geregeld, inclusief thuisbezorging. Als je een russisch sprekend persoon (hotelreceptioniste) hebt kan dit dus ook een uitkomst zijn.

In Irkoetsk was het weer wel redelijk eenvoudig om kaartjes te krijgen, vooral omdat er een apart kamertje (speciaal voor buitenlanders?) is waar men wel redelijk Engels spreekt. Dit kamertje kun je echter alleen vinden als je weet waar het is: stationsingang 2 rechts achter een bruine deur vindt je twee loketten, 1 voor domestic trains en 1 voor international trains.

Verlopen visum

In Irkoetsk kwamen we een duitser, Florian, tegen, die zo stom was zijn visum te laten verlopen. Met Jack bracht hij een bezoek aan het OVIR, dat wonder boven wonder zo vriendelijk was om hem te helpen om zijn visum te verlengen. Wel heeft hij veel moeten regelen om een fax van het reisburo dat de uitnodiging voor hem geregeld had te achterhalen. Maar volgens onze laatste informatie is het hem gelukt en is hij het land uitgekomen zonder al te hoge boetes of extra kosten.

Rusland weer uit

Er doen nog al wat indianenverhalen de ronde dat bij het verlaten van Rusland alles gecontroleerd wordt: wat je het land ingebracht hebt, hoeveel je er gepind en besteed hebt, en wat je er weer uitneemt. Ook zou je alle bonnetjes die je bij het pinnen krijgt moeten bewaren. Hier is allemaal niets van waar. We kregen in de trein wel een formulier met aan te geven goederen, maar als je niets aan te geven hebt is er geen probleem. Er kwam nog een militair die met een zaklamp alle bagage (van de buitenkant) bekeek, maar dat was alles.

Tips en tricks

• Vraag zelf een uitnodiging aan van een hotel in Rusland. Een hotel vinden doe je via het Internet. Voor St.Petersburg is het Youth Hostel zeer aan te raden.
• Laat op de uitnoding ook een verblijf in hotels in Moskou en eventueel verder aangeven. Dit hoeft niet te kloppen.
• Zorg dat op de uitnodiging staat dat alles vooruit betaald is. Vaak (bij het Youth Hostel bijvoorbeeld) hoef je hiervoor alleen de eerste nacht en de uitnodigingskosten vooruit te betalen.
• Wees op tijd en laat de uitnodiging versturen in plaats van faxen, dit scheelt $10 faxkosten.
• Neem een bewijs van medische verzekering die ook geldt in Rusland mee naar de ambassade. Hier kunnen ze om vragen.
• Neem bij de ambassade het LINKER loket. De man links spreekt Nederlands en is behulpzaam. De man rechts is alles behalve behulpzaam. Dit lijkt overkomelijk, maar kan het verschil betekenen tussen succes en falen. Men KAN bijvoorbeeld vragen naar tickets Rusland in en uit, de man links doet dit doorgaans niet, de man rechts wel, en dit is slechts een voorbeeld.
• Ook al staat er links een rij en rechts niet, neem het LINKERloket, kan niet vaak genoeg gezegd worden.
• Lukt het toch niet om zelf je visum te regelen, of heb je er geen tijd voor, het visumburo in Amsterdam verleent een goede service. Besef wel dat registratie in Rusland dan wat lastiger is en extra kosten geeft.
• Als registratie niet door het hotel gedaan kan worden (omdat de uitnodiging niet door hen verstuurd werd), vindt dan vantevoren uit hoe te registreren, of registreer gewoon niet.
• Laat het kopen van tickets, vooral in St.Petersburg en Moskou, bij voorkeur door Russen doen. Informeer of zij dit telefonisch kunnen doen (in Moskou kan dat in ieder geval).

Ga terug naar: Siberie - Irkoetsk

Ga door naar: Trans Mantsjoerije Express

Ga naar het overzicht van Rusland

Wereldreis zonder vleugels